Najstarszym gdyńskim lokalem była "Karczma pod Dębem", wymieniana jeszcze w XVI-wiecznych dokumentach (na zdjęciu - dąb, przy którym działała kultowa karczma).
Dopiero w 1670 r. Kartuzi założyli na Grabówku browar i wybudowali w pobliżu kolejny zajazd, który sąsiadował z ruchliwym traktem: Gdańsk - Wejherowo - Lębork. W zajeździe tym nocował po powrocie z podróży do Francji sam królewicz Jakub Sobieski.
Gęstniejący ruch powodował, że w Gdyni i Chyloni otwierały się kolejne karczmy. Mimo to najstarsza "Karczma Pod Dębem", stojąca nieopodal starej drogi na Oksywie, nadal istniała i miał swoją wierną klientelę.
Stary dąb wycieli podczas wojny Niemcy. Lokal funkcjonował zaś do lat powojennych, mimo że aż 13 członków rodziny, która zajmowała się jego prowadzeniem, zginęło z rąk Niemców.
Dziś w miejscu karczmy stoi dom zakonny Ojców Redemptorystów, a nazwę przejęła restauracja znajdująca się w Hotelu Gdynia.
Najsławniejszym i najmodniejszym lokalem przedwojennej Gdyni była bezsprzecznie położona w kamienicy na Skwerze Kościuszki cukiernia-kawiarnia "Fangrata". Lokal prowadziła Teresa Fangratowa i jej mąż Władysław. To tutaj spotykała się przedwojenna śmietanka towarzyska Miasta z Morza. To tutaj rej wodziła małżonka dowódcy floty, admirałowa Zofia Unrużyna, bez której nie odbyło się żadne ważne miejskie wydarzenie. To tutaj można było spotkać jej konkurentkę - żonę dowódcy wybrzeża morskiego, komandorową Marię Różę z Dobrowolskich.
Tak lokal "Fangrata" opisywał Julian Rummel, budowniczy portu i pierwszy dyrektor Żeglugi Polskiej: "Na placu Kościuszki powstała pierwsza wytworna kawiarnia (...). Sam lokal (...) był dość ponury - ale był to jedyny lokal, do którego można było chodzić zimą".
"Jako pierwsza zjawiała się Wanda Cienciałowa, piękna i elegancka żona estońskiego konsula i dyrektora Polskiej Agencji Morskiej. Dystyngowana i zawsze zadbana rozsiewała urok wielkiego świata. Wtórowała jej pani Michalewska, żona tak zasłużonego dla Gdyni Jerzego Michalewskiego, dyrektora Związku Gdyńskich Ekspedytorów Portowych (?) Codziennymi gośćmi Fangrata były panie Roszczynalska, Darska i Krzyżanowska, czy madame Radomska, właścicielka pensjonatu na Kamiennej Górze" - wspomina w "Gawędach o Starej Gdyni" Edward Obertyński.
Legendę lokalu "Fangrata" brutalnie przerwała wojna. Władysław Fangrat zmarł w KL Stutthof, jego syn, także cukiernik, poległ w obronie Gdyni 16 września 1939 r.
Niedaleko od "Fangrata" działała kawiarnia "Francuska", do której uczęszczali urzędnicy, pracownicy firm portowych i spedycyjnych, magazynierzy, fryzjerzy i sklepikarze. Tu można się było napić piwa i posłuchać orkiestry.
Bardzo dobrą opinią cieszył się także mieszczący się w budynku ubezpieczeń społecznych, lokal o nazwie "Bałtyk" (na zdjęciach). Po wojnie w tym budynku mieściły się Polskie Linie Oceaniczne, a dziś - wydziały Urzędu Miasta Gdyni.
Cafe Bałtyk (Archiwum)
Zupełnie inna była kultowa gdyńska speluna, znana jako restauracja pana Piątka. Knajpa Piątka kilkukrotnie zmieniała siedzibę. Najpierw był to dawny pruski karcer, położony przy Placu Kaszubskim naprzeciwko szpitala. Potem lokal przesunął się bardziej w stronę ul. Jana z Kolna. Na koniec pan Piątek postawił już za własne pieniądze murowany lokal na Placu Kaszubskim.
Najlepszy okres lokalu to czas, kiedy knajpa działała w sąsiedztwie ul. Jana z Kolna. U wejścia wisiała tabliczka "Dancing every night". Czasem pojawiała się też większa, zapowiadająca występy dziewczęcego baletu.
Jak wspomina Edward Obertyński, gospodarz rezydował za bardzo wysokim barem, uniemożliwiającym sięgnięcie go przez podchmielonych gości. Tak samo wysokie było podium dla orkiestry. Ponieważ podstawową klientelą lokalu byli pracownicy portowi i marynarze, w zasadzie co noc dochodziło tu do awantur i bijatyk, z którymi świetnie radzili sobie pracownicy lokalu, z gospodarzem na czele. Zdarzało się jednak, że konieczna była interwencja posiłków z pobliskiego komisariatu policji. Lokal był często odwiedzany przez żądnych sławy letników, którzy po szybkiej wizycie mieli potem co opowiadać w towarzystwie.
Od początku lat 20., w miarę jak Gdynia zamieniała się w polskie, patriotyczne letnisko, coraz liczniej zaczęły tu powstawać modne restauracje - "Casino", "Morskie Oko" (na górnym zdjęciu), "Rio Dorado", "Victoria", "Carioca" czy "Bodega", w której mieściło się również kino.
Mimo atrakcyjnego położenia i ciekawej oferty, "Bodega" (dolne zdjęcia) nie miała okazji na stałe wpisać się w pejzaż miasta. W sobotę 10 grudnia 1938 r. o godz. 20.45 w czasie projekcji wybuchł w lokalu pożar, który w krótkim czasie ogarnął cały budynek. Akcję gaśniczą utrudniał silny wiatr. Zabezpieczono ewakuację ludzi, uratowano kabinę z aparaturą projekcyjną i nie dopuszczono do rozprzestrzenienia się ognia na okoliczne budynki. Powodem pożaru był wadliwie zbudowany komin. Przybytek nie został już nigdy odbudowany.
Bodega (Archiwum)
Bodega (Archiwum)
Jedną z pierwszych gospód w nowopowstałym mieście Gdynia, była ta założona na początku lat 20. przez Augusta Skwiercza, przy ul. Starowiejskiej 1 (na zdjęciach). W późniejszym czasie była ona wielokrotnie modernizowana i jeszcze kilkanaście lat temu funkcjonowała jako "Centralna".
Sporą popularnością cieszył się działający przy ul. Starowiejskiej 31 hotel wraz z restauracją, należący do Franciszka Grzegorzewskiego.
Gdynianie i letnicy lubili także mieszczącą się w podwórzu Hotelu Centralnego restaurację "Picadilly" - jedyną w Gdyni lat 30., gdzie podawało się koszerne jedzenie.
W przedwojennej Gdyni było ok. 40 restauracji, nie licząc tych hotelowych, i co najmniej drugie tyle barów i jadłodajni.
Gospoda u Skwiercza (Archiwum)
Przypominając gdyńskie lokale rozrywkowe, nie sposób nie zatrzymać się na chwilę przy słynnym Zajeździe Adlera, który - choć został zbudowany w 1840 r. - przetrwał do dziś. To od nazwiska właściciela tego przybytku, mieszczącego dziś część szkoły plastycznej, wzięło swoją nazwę Orłowo.
Johann Adler zakupił od miejscowego młynarza parcelę położoną przy ujściu rzeki Kaczej. Zbudował tu karczmę z zajazdem, którą wraz z żoną nazwali "Adlershorst" ? "Orle Gniazdo". Osada o nazwie "Adlershorst" została urzędowo i administracyjnie zapisana w 1857 r. Ponieważ miejsce zaczęło cieszyć się powodzeniem wśród licznych turystów z Sopotu, potomkowie Adlera rozbudowywali otoczenie gospody, tworząc pensjonaty ? w rejonie dzisiejszych ul. Zacisznej, Orłowskiej i Spacerowej.
Sama gospoda w drugiej połowie XIX w. zmieniła nazwę na "Hotel Adlershorst" i została znacznie powiększona.
Tuż przed wojną w Orłowie gościło już od 8 do 10 tys. kuracjuszy. Funkcjonowały tu 34 pensjonaty oraz liczne prywatne kwatery. W 1934 r. zbudowano blisko 400-metrowe molo, wykorzystując materiał z właśnie rozebranego tymczasowego mola w Gdyni.
Orłowo (Archiwum)
Najpierw przytulisko pragnących spokoju par z Gdańska i Sopotu. Potem główny hotel budującej się Gdyni. Pod koniec - miejsce niemodne, otoczone atmosferą lunaparu. W miejscu, gdzie niegdyś stał gdyński Kurhaus, znajduje się obecnie centrum Skweru Kościuszki.
Drewniano-murowany budynek z obszerną werandą wybudowało w 1904 r. Towarzystwo Kąpielowe "Weichsel", mające swoją siedzibę w Gdańsku. Do kurhausu, plaży i łazienek kąpielowych wytyczono prostą drogę od przystanku kolejowego. Dziś to ul. 10 lutego.
W 1911 r. dzięki staraniom założonego przez mieszkańców kilka lat wcześniej Związku Upiększania Gdyni Kurhaus został ponownie otwarty. Po I wojnie Dom Kuracyjny został oddany w dzierżawę, a później w drodze postępowania wywłaszczeniowego Dom Kuracyjny przejęło miasto. Rozebrano go w 1934 r. Podupadający budynek gromadził od kilku lat gdyńskich łazików i panie lekkich obyczajów. Kiedy po wielokrotnych monitach gdyńskiej śmietanki, miasto postanowiło zburzyć Kurhaus, dzień przed tym faktem odbyła się tu huczna impreza, podczas której jej uczestnicy rozebrali przybytek. Kiedy na miejsce przebyły ekipy mające go zburzyć, pozostało im już niewiele do zrobienia.
*W materiale wykorzystano m.in. zdjęcia ze zbiorów Muzeum Miasta Gdyni oraz Sławomira Kitowskiego.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze