Świat starych map - tak wyglądało Pomorze (i świat) kilkaset lat temu

Mapy Pomorza z czasów Potopu Szwedzkiego, Hel jako wyspa (przedstawiony przez twórcę współczesnej kartografii Gerharda Merkatora) czy widoki Waplewa Wielkiego albo fortyfikacje Gdańska i Żuław. Na starych mapach można zobaczyć, jak wyglądało Pomorze (i nie tylko) kilkaset lat temu.

sda.pl

1 z 15

Mapy Pomorza z czasów Potopu Szwedzkiego, Hel jako wyspa (przedstawiony przez twórcę współczesnej kartografii Gerharda Merkatora) czy widoki Waplewa Wielkiego albo fortyfikacje Gdańska i Żuław. Na starych mapach można zobaczyć, jak wyglądało Pomorze (i nie tylko) kilkaset lat temu.

Jedną z najbardziej kuszących propozycji Sopockiego Domu Aukcyjnego jest Mapa Prus, pochodząca z dzieła 'Atlas sive cosmographica', wydanego w Duisburgu w 1585 r. Mapa ukazuje nam wybrzeże Prus z końcówki XVI w., z wieloma detalami, które mogą zaciekawić nie tylko badaczy. Nadzwyczaj wyolbrzymiony półwysep helski wciąż występujący jako wyspa, odmienny od dzisiejszego bieg Wisły (jeszcze bez odnóg: Wisły Śmiałej oraz przekopu), a także wszystkie większe miejscowości Żuław Wiślanych. Wartość mapy potęguje fakt wydania jej w warsztacie twórcy współczesnej kartografii Gerharda Merkatora.

sda.pl

2 z 15

Jedną z najbardziej kuszących propozycji Sopockiego Domu Aukcyjnego jest Mapa Prus, pochodząca z dzieła 'Atlas sive cosmographica', wydanego w Duisburgu w 1585 r. Mapa ukazuje nam wybrzeże Prus z końcówki XVI w., z wieloma detalami, które mogą zaciekawić nie tylko badaczy. Nadzwyczaj wyolbrzymiony półwysep helski wciąż występujący jako wyspa, odmienny od dzisiejszego bieg Wisły (jeszcze bez odnóg: Wisły Śmiałej oraz przekopu), a także wszystkie większe miejscowości Żuław Wiślanych. Wartość mapy potęguje fakt wydania jej w warsztacie twórcy współczesnej kartografii Gerharda Merkatora.

Wznowienie mapy ziem Rzeczpospolitej Joachima Ottensa, wydanej w 1719 r., stan drugi, Amsterdam, po 1726 r.

sda.pl

3 z 15

Wznowienie mapy ziem Rzeczpospolitej Joachima Ottensa, wydanej w 1719 r., stan drugi, Amsterdam, po 1726 r.

Wczesna mapa pocztowa Europy Środkowej, Norymberga, ok. 1710-1720 r.

sda.pl

4 z 15

Wczesna mapa pocztowa Europy Środkowej, Norymberga, ok. 1710-1720 r.

sda.pl

5 z 15

Następną gratką jest ilustracja "Ichnographia Castelli ad Caput Vistulae vulgo" Erika Jönssona Dahlbergha - szwedzkiego marszałka polnego, urzędnika, dyplomaty, oficera, historyka, a także kartografa. Dahlbergh przybył w XVII w. do Polski tuż przed bitwą pod Warszawą, stworzył wówczas pierwszy z serii jego wielu rysunków, na których uwiecznił dziesiątki polskich miast i miasteczek. Zadaniem jego było nadzorowanie zdobytych zamków i twierdz i ocena możliwości ich umocnienia lub zniszczenia - w ten sposób zniszczono zamki w Złotowie, Łowiczu i Kruszwicy. Na jego ilustracji znajduje się plan rozwidlenia Wisły z Głową Gdańską - w XVII w. był to ważny posterunek obronny Gdańska. Forteca odegrała pewną rolę podczas wojen polsko-szwedzkich, jednak bardziej przysłużyła się atakującym Szwedom niż obrońcom, dlatego pod koniec XVII w. zdecydowano o jej likwidacji.

sda.pl

6 z 15

Równie interesujący jest plan "Situs loci in quo sereniss: Princ. Suecia General", także Erika Dahlbergha. Jest to karta przedstawiająca umocnienia w okolicy Szpicy Mątowskiej z 1658 r. Na początku 1659 r. Szwedzi postanowili przejść do ofensywy nie tylko w Danii, ale również w Prusach, gdzie w ich rękach znajdowały się liczne twierdze. Żuławy osłaniały twierdze Malbork, Elbląg i Głowa. Niewielkie zamki jak Stara Wisła, Liserowo i Szpica Mątowska tworzyły wewnętrzny pierścień szwedzkiej obrony w Prusach. Dokumentacja fortyfikacji w tym miejscu była szczególnie istotna dla wojsk szwedzkich.

Mapa przeznaczona do prowadzenia statku musi być wykonana w takim rzucie, który zapewnia przede wszystkim wierność kątów. Czyli kierunki wykreślane na mapie powinny odpowiadać rzeczywistym, linie dróg statków powinny być liniami prostymi, również sposób mierzenia odległości powinien być łatwy. Warunek ten może być spełniony, jeżeli południki i równoleżniki będą się przecinać pod kątem prostym. Jedynie mapa wykonana w rzucie Gerharda Merkatora spełniała te wymagania. Merkator wydał w latach 1585-1595 zbiór map w formie księgi wykorzystując jako pierwszy określenie Atlas - w odniesieniu do postaci króla Atlasa z Mauretanii, astronoma, matematyka i filozofa, twórcę pierwszego globusu nieba.
Prawdziwą rzadkością aukcji jest hemisferyczna mapa świata z 1670 r., wydana w Amsterdamie, po 1688 r.

sda.pl

7 z 15

Mapa przeznaczona do prowadzenia statku musi być wykonana w takim rzucie, który zapewnia przede wszystkim wierność kątów. Czyli kierunki wykreślane na mapie powinny odpowiadać rzeczywistym, linie dróg statków powinny być liniami prostymi, również sposób mierzenia odległości powinien być łatwy. Warunek ten może być spełniony, jeżeli południki i równoleżniki będą się przecinać pod kątem prostym. Jedynie mapa wykonana w rzucie Gerharda Merkatora spełniała te wymagania. Merkator wydał w latach 1585-1595 zbiór map w formie księgi wykorzystując jako pierwszy określenie Atlas - w odniesieniu do postaci króla Atlasa z Mauretanii, astronoma, matematyka i filozofa, twórcę pierwszego globusu nieba. Prawdziwą rzadkością aukcji jest hemisferyczna mapa świata z 1670 r., wydana w Amsterdamie, po 1688 r.

Najwierniejszym oddaniem kartograficznym pozostaje od wieków globus (z łac. kula). Jego największą zaletą jest brak zniekształceń, które pojawiają się przy odwzorowaniu obrazu terenu (mapy) na płaszczyźnie. Pierwszy globus Ziemi wykonany został przez Kratesa z Mallos ok. 150 p.n.e. Na globusie tym były przedstawione hipotetyczne położenia lądów, często wzięte z fantazji żeglarzy i autora. Najstarszym w Polsce jest globus z ok. 1508 r. zwany Jagiellońskim, jest on jednym z pierwszych, na których oznaczono Amerykę. W Sopockim Domu Aukcyjnym wystawiony zostanie globus z mapą fizyczną firmy Graupner & Körner z Lipska, początek XX w.

sda.pl

8 z 15

Najwierniejszym oddaniem kartograficznym pozostaje od wieków globus (z łac. kula). Jego największą zaletą jest brak zniekształceń, które pojawiają się przy odwzorowaniu obrazu terenu (mapy) na płaszczyźnie. Pierwszy globus Ziemi wykonany został przez Kratesa z Mallos ok. 150 p.n.e. Na globusie tym były przedstawione hipotetyczne położenia lądów, często wzięte z fantazji żeglarzy i autora. Najstarszym w Polsce jest globus z ok. 1508 r. zwany Jagiellońskim, jest on jednym z pierwszych, na których oznaczono Amerykę. W Sopockim Domu Aukcyjnym wystawiony zostanie globus z mapą fizyczną firmy Graupner & Körner z Lipska, początek XX w.

Na fotografii przedstawiona jest jedynie część ze 145 przedmiotów aukcji.

sda.pl

9 z 15

Na fotografii przedstawiona jest jedynie część ze 145 przedmiotów aukcji.

Za króla Sasa jedz i popuszczaj pasa. To stare przysłowie z pewnością idealnie nadawało się do zamku Pillnitz, letniej rezydencji króla Augusta Mocnego Sasa. Na zdjęciu - według Johna Meaurera, wyd. Robert Sayer, Londyn, ok. 1760 r.

sda.pl

10 z 15

Za króla Sasa jedz i popuszczaj pasa. To stare przysłowie z pewnością idealnie nadawało się do zamku Pillnitz, letniej rezydencji króla Augusta Mocnego Sasa. Na zdjęciu - według Johna Meaurera, wyd. Robert Sayer, Londyn, ok. 1760 r.

Piękny widok pomorskiego Waplewa. Akwarela będąca pierwowzorem litografii umieszczonej w dziele Alexandra Dunckera, Berlin, 1865 r. Na odwrocie odręczny napis ołówkiem: Waplitz/No 415.Land.J.

sda.pl

11 z 15

Piękny widok pomorskiego Waplewa. Akwarela będąca pierwowzorem litografii umieszczonej w dziele Alexandra Dunckera, Berlin, 1865 r. Na odwrocie odręczny napis ołówkiem: Waplitz/No 415.Land.J.

Pałac w Grodźcu, 1842 r., litografia kolorowana.

sda.pl

12 z 15

Pałac w Grodźcu, 1842 r., litografia kolorowana.

sda.pl

13 z 15

Na fotografii przedstawiona jest jedynie część ze 145 przedmiotów aukcji.

Mapa ziem Rzeczpospolitej według Alexisa-Huberta Jaillota, 1694 r., stan szósty, Amsterdam, ok. 1792 r.

sda.pl

14 z 15

Mapa ziem Rzeczpospolitej według Alexisa-Huberta Jaillota, 1694 r., stan szósty, Amsterdam, ok. 1792 r.

sda.pl

15 z 15

Na fotografii przedstawiona jest jedynie część ze 145 przedmiotów aukcji.

Komentarze

zoey666 21.11.2015, 19:38

nie "tak wygladały" tylko " tak zostały narysowane przez ówczesnych geografów"

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

Pokaż odpowiedzi (1)

drugipurysta 22.11.2015, 07:00

@zoey666 nie geografów tylko kartografów.

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

berliner 22.11.2015, 01:41

Nic na tych mapach nie widać. To jakieś zdjęcia robione nokią z ubiegłego wieku?

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

czeski_honza 14.12.2015, 19:42

Uwielbiam stare mapy. Posiadam Atlas Świata z 1911 roku i mogę go oglądać w kółko.

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

uriah46 21.11.2015, 17:42

hel wyspą? czyli co poziom mórz się obniżył ?

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

Pokaż odpowiedzi (1)

redemers 21.11.2015, 17:51

@uriah46 raczej piachu tryle naniosło

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

emnit 21.11.2015, 16:49

... A skad te mapy?!

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

Pokaż odpowiedzi (1)

redemers 21.11.2015, 17:52

@emnit z kątowni.

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

ax222 20.11.2015, 08:56

Oj, Gondek, To Pillnitz i ten Grodziec to zaiste "pomorskie" obiekty...

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

Pokaż odpowiedzi (1)

ax222 22.11.2015, 23:38

@ax222 te 4 minusy to od niewiedzących, że się pojawił nawiasik w tytule?

już oceniałe(a)ś

Zgłoś

Odpowiedz

Ludzie

Tematy

Miejsca

Właściciel niniejszego serwisu internetowego korzystając z uprawnienia, przyznanego przez art. 4 ust. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 130, str. 92) nie wyraża zgody na zwielokrotnianie, wykorzystywanie lub przechowywanie jakichkolwiek treści w postaci tekstów i danych oraz programów komputerowych i baz danych dostępnych w serwisie internetowym, w celu ich eksploracji polegającej na analizie, również przy zastosowaniu zautomatyzowanych technik, dążącej do wygenerowania informacji obejmujących w szczególności wzorce, tendencje i korelacje. Powyższe zastrzeżenie nie dotyczy eksploracji treści dokonywanej w celu umieszczania stron internetowych w ramach wyników wyszukiwania, jak też nie ma na celu i nie może być interpretowane jako wyłączenie lub ograniczenie uprawnień konsumentów do korzystania z treści w ramach udzielonego zezwolenia lub dozwolonego użytku. Uzyskaj więcej informacji w Zastrzeżeniu dot. eksploracji tekstów i danych

Świat starych map - tak wyglądało Pomorze (i świat) kilkaset lat temu

Kolejne odcinkowe pomiary prędkości powstaną na Pomorzu. Wiemy już gdzie [MAPY]

Dziewięć książek, które zrobiły "wiatr od morza". Dla kogo Pomorskie Nagrody Literackie?

Czy partacze robili złą robotę? Nowa wystawa w Muzeum Narodowym w Gdańsku

"Dar Młodzieży się sypie, musimy zbudować nowy statek". Dni największego polskiego żaglowca są policzone?

Stop łańcuchom! Zbiórka podpisów pod obywatelskim projektem zmiany ustawy o ochronie zwierząt

Popularne

Czerwony alert IMGW. 5 rzeczy, które musisz wiedzieć o zagrożeniu ogromnymi opadami deszczu

Nowy problem z Hongkongiem Warszawy. Sąsiedzi skarżą się na "psychiczne tortury"

Upadek wiodącej hodowli koni huculskich. Rażące zaniedbania, skrajnie wychudzenie, przypadki śmierci

Wicestarosta z PiS oskarżony o próbę przejęcia domu od pacjenta DPS-u. Prokurator: Ten człowiek nie wiedział, co podpisuje

Urlop w 4-gwiazdkowym hotelu w Grecji. "Przeżyliśmy wakacyjny dramat. Brud, smród i grzyb"

Natural Pharmaceuticals rozdaje melatoninę za darmo? Wyjaśniamy!

Zapraszamy na edukacyjny piknik komunikacyjny na pętli w Brzeźnie

Rowerem miejskim przez Trójmiasto i znacznie dalej! Jak Mevo 2.0 rewolucjonizuje transport w metropolii

Wszystkie komentarze

Tematy ważne dla Trójmiasta

Warto przeczytać