- Orłowo zauroczyło mnie wiele lat temu, jak każdego, kto po raz pierwszy odkrył jego piękno. Zachwycała harmonia nadmorskiego krajobrazu i przedwojennej architektury. Analizując setki starych fotografii, ilustracji i map konfrontowałem te miejsca w plenerze. Odkryłem niezwykłe rzeczy, zdumiony, że nikt o nich dotąd nie napisał, a nawet nie słyszał - mówi Sławomir Kitowski, wydawca i współautor książki, który przed laty wydał kultowy już dziś album ?Gdynia. Miasto z morza i marzeń?, a po nim kolejne książki i albumy o Gdyni.
W 150-stronicowej książce ?Orłowo. Dzieje, krajobraz, architektura?, która właśnie trafia do księgarń, autorzy zamieścili ponad 250 archiwalnych, często dotąd niepublikowanych zdjęć Orłowa oraz Kolibek i sąsiedniego Małego Kacka.
Oto niektóre z nich.
Na zdj. Domek Żeromskiego przed wojną - ten sam, w którym w 1920 r. wakacje spędził Stefan Żeromski z rodziną. Tu zrodził się pomysł napisania ?Wiatru od morza?. Dziś na parterze Domku Żeromskiego mieści się stylowa kawiarenka, a na poddaszu izba pamięci Stefana Żeromskiego i siedziba Towarzystwa Przyjaciół Orłowa.
Przed wojną na rzece Kaczej, która w pobliżu Domku Żeromskiego wpada do zatoki, istniały trzy młyny. Do dziś zachowały się: budynek jednego z nich - w majątku kolibkowskim oraz zespół zabudowań osady młyńsko-rzemieślniczej przy ul. Kościelnej.
Po trzecim młynie zostały już tylko nieliczne ślady (m.in. resztki fundamentów). Jedną z pamiątek jest także zdjęcie powyżej.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Miejsce, gdzie rzeka Kacza wpada do zatoki. Widoczne na zdjęciu po lewej stronie baraki dziś zostały zastąpione przez restaurację rybną - Tawernę Orłowską i pawilony użytkowane przez orłowskich rybaków.
Swoją popularność nadmorskie Orłowo już na przełomie XIX i XX wieku zawdzięczało... bliskości Sopotu. Wypoczywający w Sopocie kuracjusze często wybierali się na piesze wycieczki wzdłuż plaży aż do malowniczego orłowskiego klifu. Z czasem również w pobliżu klifu powstały letniskowe kwatery i punkty gastronomiczne.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Skąd pochodzi nazwa Orłowo? Od Johanna Adlera (po niemiecku: orzeł), który w 1840 r. u ujścia rzeki Kaczej wybudował Adlerhorst (Gniazdo orła) - gospodę z wyszynkiem, a następnie niewielki hotel, gdzie odbywały się popularne wśród kuracjuszy dancingi.
Dziś w budynkach postawionych przez Adlera mieszczą się Zespół Szkół Plastycznych i galeria Debiut.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Na początku XX wieku niedaleko zajazdu Adlershorst, u stóp klifu stanął Dom Kuracyjny (Kurhaus) - hotel i restauracja z pokaźnym tarasem, z którego roztaczał się piękny widok na zatokę.
Dziś budynek, który w 1984 r. został wpisany do rejestru zabytków, jest zajęty przez mieszkania komunalne.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Niedaleko majątku w Kolibkach - w miejscu, gdzie dziś rozwidlają się dwa pasy jezdni w kierunku Gdyni i Gdańska - od roku 1764 stał niewielki kościół św. Józefa. Obok niego znajdował się cmentarz. Ale na początku II wojny kościół, włącznie z fundamentami, został zburzony przez Niemców. Po wojnie kościoła nie odbudowano.
Dziś o jego istnieniu świadczy odtworzony obrys świątyni i stare groby.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Z majątku w Kolibkach do kościoła prowadziła aleja grabowa (na zdjęciu powyżej).
Majątek w Kolibkach - dawna własność Wejherów, Radziwiłłów, Sobieskich i Przebendowskich - po pierwszej wojnie światowej stał się własnością polskiego patrioty Witołda Kukowskiego, który ją rozbudował, urządził i upiększył.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
Dwór i XIX-wieczna stajnia istnieją do dziś. Miasto planowało tam urządzić elegancki hotel, ale kilka lat temu o majątek upomniał się wnuk Kukowskich. Sprawa o zwrot mienia ciągnie się w sądach.
Na zdjęciu powyżej reprezentacyjny salon z zachowanym do dziś sufitem kasetonowym.
Pierwsze molo w Orłowie wybudowano w 1934, gdy miejsce było już bardzo popularnym letniskiem. Drewniane molo powstało w ciągu zaledwie dwóch miesięcy, przy użyciu najprostszych technik. Miało 430 metrów długości i było przystosowane do cumowania statków białej floty.
Z archiwum Sławomira Kitowskiego
W 1937 r. na orłowskiej plaży wybudowano łazienki - 100 kabin z bieżącą wodą i natryskami.
Perłą orłowskiej architektury jest także kompleks pałacowo-parkowy przy ul. Folwarcznej - na zdjęciu powyżej na litografii z 1860 r.
Po wojnie w budynku przez dziesięciolecia mieściło się I Akademickie Liceum Ogólnokształcące. Dziś park i pałac są własnością prywatną, kończą się tam prace remontowe i konserwatorskie. Wkrótce pałac ma zostać oddany do użytku jako hotel.
Ponad 250 archiwalnych zdjęć międzywojennego Orłowa, Kolibek i Małego Kacka można obejrzeć w książce Sławomira Kitowskiego i Marii Jolanty Sołtysik.
Promocja książki, podczas której będzie można zdobyć autografy autorów, odbędzie się w centrum handlowym Riwiera w Gdyni (przy księgarni Empik) w sobotę i niedzielę w godz. 12-17.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze