Jaka kampania? Nudna czy przełomowa?

Już chciałem napisać, że ta kampania wyborcza przebiegła na Pomorzu spokojnie i bez większych emocji, gdy dowiedziałem się, że do Gdańska pociągiem przyjeżdża prezes PiS Jarosław Kaczyński. Wszystko jest jeszcze zatem możliwe. Ale poza tym było raczej nudno, no i spokojnie.

Poziom lokalnych sporów - czy przekopać Mierzeję Wiślaną i prywatyzować Grupę Lotos - chyba porywa niewielu.

Mam wrażenie, że sami politycy przestali wierzyć, że na Pomorzu, gdzie od lat dominuje Platforma Obywatelska wynik wyborów można zmienić podczas kilkutygodniowej kampanii. A Pomorzanie nie mają szczególnych powodów, by odwracać się od Platformy.

Z drugiej strony PiS, który w kraju próbował pokazywać inną młodą twarz i słynne "aniołki Kaczyńskiego", u nas postawił na znane oblicze. Była szefowa MSZ Anna Fotyga nie była najlepszą osobą, która mogła skutecznie odwołać się do młodego pokolenia i poszerzyć wpływy PiS. Pokazywana na billboardach z aniołkami Kaczyńskiego była wicewojewoda pomorska Aleksandra Jankowska w lokalnej kampanii gdzieś zniknęła. PiS nie dał więc powodów, by partię poparł ktoś spoza twardego elektoratu. A spotkania kandydatów PiS np. w gdańskiej Solidarności to było raczej przekonywanie przekonanych, niż próba zdobycia nowych wyborców.

Oprócz rytualnego sporu dwóch największych ugrupowań mieliśmy silną wewnętrzną rywalizację między kandydatami na poszczególnych listach - czy z PO posłem będzie Orłowski, czy jednak Ołowski, czy z PiS-u do Sejmu dostanie się Kozak, czy Bonkowski. A rywale z tej samej partii mogli ze sobą konkurować jedynie delikatnie i taktownie.

Kandydująca do Sejmu z PO minister edukacji Katarzyna Hall zaskakiwała lokalną aktywnością. Podczas kampanii pokazywała się kilkanaście razy w lokalnych szkołach i uczelniach.

Z kandydatów pozostałych partii jedynie dwaj przyjezdni: Leszek Miller z SLD i Robert Biedroń z Ruchu Palikota dali się zauważyć z wyrazistej i intensywnej kampanii, podczas gdy jedynki PJN: Tomasz Dudziński i Elżbieta Jakubiak pojawiały się na Pomorzu jedynie okazjonalnie.

To była kampania na miarę zmian, które przyniosą wybory.

Znam dwóch kandydatów na posłów. Można powiedzieć, że osobiście. Nazwisk nie wymienię, mimo iż cisza wyborcza jeszcze nie obwiązuje. Obaj panowie są z przeciwstawnych obozów politycznych, choć nie sądzę, że w bezpośrednim starciu na wizji skoczyliby sobie do gardeł. Za dużo ich łączy z Trójmiastem, za wielu ludzi ich zna, zbyt wielu ludzi ich dobrze pamięta.

Jednak ciągle za mało, żeby nie musieli oklejać swoimi twarzami słupów, ścian murów. Na szczęście nie pozwolili swoim sztabowcom dopuścić do ich wizerunków znawców Photoshopa - jeden więc ciągle łysieje, a drugi nie chudnie. Nie można tego powiedzieć o innych kandydatach - jest taka parlamentarzystka, która za chwilę będzie tak młoda, że nawet mąż jej nie pozna. Inny poseł sądząc z plakatu ma zamiar wystartować w Top Model. Tylko który, bo na mieście można spotkać dwie jego wersje.

Takie sztuczki są jednak w ich mniemaniu konieczne, bo sami przecież nie wierzą, że w swym okręgu wyborczym dotrą w sposób w miarę bezpośredni do wyborców. Skoro tak, to przecież nikt nie musi wiedzieć, jak wyglądają naprawdę. A co dopiero co tak naprawdę mają do powiedzenia w starciu z realnymi problemami zwykłych ludzi w tzw. terenie. Randka będzie więc w ciemno. Może to ich podnieca. Mnie nie. Z partnerami pozostającymi "w związku" z Photoshopem się nie umówię.

Długo myślałem, jak najlepiej ocenić kampanię wyborczą w tym roku i chyba najbardziej kojarzy mi się ona z kilkoma częściami jednego filmu. Główni aktorzy ci sami: Tusk i Kaczyński, tyle że w kolejnej części są coraz starsi. Sztaby wysilają się jak by tu przyciągnąć elektorat, podobnie jak filmowcy widzów. Jestem pewien, że w tym roku widziałem III serię filmu "PO kontra PiS". I jak to zwykle bywa nie umywała się do "jedynki" w 2007 roku i była też znacznie słabsza od "dwójki", czyli wyborów prezydenckich w 2010. Coraz starsi Kaczyński i Tusk wyczerpali już co błyskotliwsze kwestie, jakby zabrakło sił, polotu. Zastosowali stare wyświechtane numery: Kaczyński - Demoniczny Przebieraniec, przywódca niszczonej przez media i Salon partii kontra Tusk - Sympatyczny Pieszczoch bogatych elit. Wszystko to przecież już było, jakby cała energia scenarzystów - sztabowców skupiła się na tle, scenografii: kryzys, powódź, katastrofa smoleńska, a nawet diabeł Nergal, ale to jednak za mało, by uratować tę kampanię wyborczą przed nudą. To za mało, by zaprosić elektorat do urn. Ktoś powie, że "jedynka" jest zawsze nudniejsza od "trójki", a nieprawda. Taki Ojciec Chrzestny III jest równie ekscytujący jak część pierwsza tego genialnego filmu. Niestety nasza kampania wyborcza przypomina Rambo, w tym roku Rambo III. Na koniec mam dla wszystkich złą wiadomość: po trzech częściach Rambo nakręcono czwartą: John Rambo, kompletny knot. Obawiam się, że nas też czeka "PO kontra PiS IV" z Tuskiem i Kaczyńskim w roli głównej. Problem w tym, że do kina iść nie musimy, a do urn tak, bo choć nie występujemy w rolach głównych, jesteśmy ważną częścią tego filmu, produkcji polskiej zresztą.

Kampania wyborcza to zawsze jest dla mnie czas bardzo wytężonej pracy, ale również niezłego ubawu. Od kilku kampanii wielką frajdę sprawia mi bowiem wyszukiwanie ciekawych spotów kandydatów. Pod tym względem obecną kampanię do Sejmu, można uznać za przełomową. Ilość spotów przerosła chyba wszystkie dotychczasowe kampanie (no, może poza ostatnią samorządową), ale również nieporównywalnie wzrosła ich oglądalność. Ma na to oczywiście wpływ rozwój mediów internetowych, popularność Facebooka, a to dzisiaj za nimi podążają tradycyjne media - prasa, radio, TV. Tak się jakoś składa, że medialną siłę spotów najlepiej wykorzystali kandydaci SLD. Oczywiście można się spierać, czy ich spoty były mądre i politycznie poprawne. Jedno jest jednak pewne przebiły się do mainstremowych mediów, a na You Tube, biły rekordy oglądalności. Jędrzej Wijas, kandydat SLD ze Szczecina, postanowił wykorzystać zamieszanie wokół Nergala i w swoim klipie, przy blackmetalowej muzyce, na wzór lidera Behemotha, ryczy swój program wyborczy. Jego klip zobaczyło ponad 371 tys. osób. Jeszcze więcej wyświetleń miał klip jego partyjnej koleżanki Katarzyny Lenart, która postanowiła skusić wyborców swoim seksapilem i pokazała się w staniku. Żenujące? Owszem. Ale czy nie bardziej żenujące są zrobione, za ogromne pieniądze, spoty największych partii? Widzimy na nich obrzucających się błotem mężczyzn, pełne insynuacji teksty, często kłamliwe. Wszyscy nawzajem się tam straszą - PO, kibolami i wariatami, PiS hedonistą Palikotem, a SLD nimi wszystkimi. Z dwojga złego to ja już wolę, zamiast się bać, pośmiać się z klipu pana Wijasa albo zwiesić oko na pani Lenart.

Wczoraj o godz. 5.48 na dworcu Warszawa Centralna wsiadłem do expressu Neptun. Tę trasę pokonywałem już dziesiątki razy. Zdarzyło się, ze w składzie zabrakło wagonu, na który miałem bilet. Innym razem, zimą, szlag trafił pantograf lokomotywy i w zimnych wagonach staliśmy w polu przez parę godzin. O tym, ile razy pociąg dotarł spóźniony, nawet nie warto wspominać.

Zdawało mi się, że już nic mnie nie zaskoczy. A jednak. Najpierw w restauracyjnym warsie spotkałem posła PiS Adama Hofmana. Zdziwiło mnie to - przecież posłowie latają za darmo samolotami, w pociągu ich nie uświadczysz. Chwilę później wszystko się wyjaśniło: na pokładzie był także prezes PiS Jarosław Kaczyński, a express, którym jechałem stał się dla PiS-u jednodniowym odpowiednikiem Tuskobusa.

W sumie nie była to zła podróż: pasażerowie dyskutowali zażarcie o polityce, konduktorzy byli wyjątkowo uprzejmi, a zwolennicy (a czasami i przeciwnicy) czekający na kolejnych stacjach na "ten" pociąg pomagali zabić nudę długiej na 6,5 godziny podróży.

Najważniejsze słowa padły jednak we Wrzeszczu. - Przykro mówić, ale w tych czasach, kiedy nim często jeździłem [tym pociągiem-red.], mój brat bardzo często, to on jechał dużo krócej - mówił ekspremier.

Można by w tym miejscu żachnąć się: czy warto przywoływać autorytet nieżyjącego brata w dyskusji o prędkościach pociągu? Czy lider opozycji wie, że pociągi jeżdżą dłużej z powodu remontu? W końcu, czy pamięta, że planowanie tych robót planowane było jeszcze za jego rządów?

Ale uważam, że póki b. premier nie siedzi w lokomotywie, nie trzeba się nad nim pastwić. Ważniejsze jest dla mnie to, że w czasie kampanii politycy zniżają się do naszego poziomu, a limuzyny i samoloty zamieniają na zwykły transport: pociągi czy autobusy. I przynajmniej wtedy na własnej skórze czują, jak ważne dla wyborców jest sprawny transport: dobre drogi, wyremontowane tory kolejowe, szybkie pociągi. I że to są sprawy, które powinny być w Polsce popierane ponad podziałami politycznymi.

Właśnie z podróżami będzie mi się ta kampania wyborcza kojarzyła. W mojej ocenie Tuskobus wyraźnie pokonał JarExpress. Ale, czy to zdanie podziela większość wyborców, dowiemy się w poniedziałek 10 października.

Ta kampania była nudna i mało merytoryczna. Najistotniejszy stał się atom i gaz łupkowy lub - o zgrozo - abonament RTV, który kandydat SLD chciałby dołączać do PiT-u. Nikt nie mówił, a niewielu pytało, o sprawy istotne dla ludzi - jak np. politykę prorodzinną. A jest o co - dziś jednego emeryta utrzymuje czterech pracujących, a Polki od lat rodzą coraz mniej. Tymczasem państwo, które chwali się rzekomą polityką prorodzinną, za kobietę przebywającą na wychowawczym nie płaci - uwaga - składki emerytalnej!

Z polityków, moją uwagę w tej kampanii przykuła minister Katarzyna Hall, walcząca o mandat posła w okręgu gdańskim. Hall zainaugurowała kampanię totalnie - dała się sfotografować u lekarza z opuszczonymi spodniami. Internet i media huczały od komentarzy, a co bardziej rozumni pojęli, że nawet ustawki z gazetami trzeba umieć dobrze robić. Potem był istny nawał aktywności - Katarzyna Hall była dosłownie wszędzie, dzięki uprzejmości zaprzyjaźnionych władz Gdańska i Sopotu. Gdańsk udostępnił nawet łamy miejskiego biuletynu, który jest teraz ponoć "niezależnym magazynem". Aż ciśnie się na usta pytanie, o koszty ogłoszeń wyborczych w "Heroldzie Gdańskim", opłacanym z naszych pieniędzy. Ale największym uderzeniem była rewolta minister Hall w sprawie sześciolatków. Przez ostatni rok intensywnie przekonywała do posyłania maluchów do szkół, a jeszcze pod koniec wakacji zapewniała, że polskie szkoły są doskonale przygotowane na przyjęcie w 2012 r. dwóch roczników uczniów naraz. Protesty rodziców nie robiły na rządzących wrażenia. I co? I nic. We wrześniu pani minister poinformowała na swoim blogu, że wycofuje się z projektu. Jak się to wszystko czyta, zaczyna się rozumieć, dlaczego na plakatach wyborczych pani minister z hasłem: "Wiem, co robię", ludzie szybko zaczęli dopisywać słowo "nie", by wyszło: "Nie wiem, co robię".

Nie ekscytowałem się przebiegiem kampanii wyborczej, bo mam swoje lata i trochę w życiu widziałem. W tym roku nie było ani lepiej ani gorzej. Zaskakuje wciąż wysokie poparcie dla PO. Premier, który przetrwał całą kadencję i do tego ma szansę na utrzymanie władzy po wyborach - to w polskich warunkach jest ewenement.

Na kogo głosować? Mam żelazną zasadę, że nie popieram osób, które wyglądają na niezrównoważone psychicznie. Wybieram nie partię, a konkretne osoby. Nie ma mowy, by przekonali mnie do siebie kłamcy i mąciwody. Polska sypie się? Czeka nas katastrofa? Nasz kraj nie jest szanowany za granicą?

Jechałem niedawno autobusem z Gdańska do Warszawy. Stara droga niemal non stop biegnie przy nowoczesnej, wspaniałej drodze, która jest w budowie. Skala przedsięwzięcia jest imponująca - również pod względem logistycznym. Polska czegoś takiego bodaj nigdy dotąd nie widziała.

Rozmowa z holenderskim dziennikarzem. Jak postrzegana jest Polska w jego kraju? - Dużo lepiej niż kiedykolwiek - odpowiada. - Szczególnie od chwili, gdy do wszystkich dotarło, że Polska radzi sobie z kryzysem lepiej niż inne kraje Europy.

Moja rodzona ciocia po 10-dniowej wizycie na Ukrainie: - Nawet nie wyobrażasz sobie jaka tam bieda. Staraliśmy się jak najmniej korzystać z ich gościnności. Gdy przejechaliśmy na polską stronę granicy, mieliśmy wrażenie, jakbyśmy trafili na zupełnie inną planetę. Czysto, kolorowo, zamożnie, dobre drogi, ludzie uśmiechnięci.

Moim faworytem do Senatu jest Bogdan Borusewicz - za piękną przeszłość w PRL i rozwagę w ciągu 20 lat wolnej Polski. W walce o mandat poselski poprę Pawła Orłowskiego - posłem ostatniej kadencji był krótko, ale dał się poznać jako parlamentarzysta pracowity i nieskory do czynienia kabaretu z polityki. Obaj dziwnym trafem kandydują pod szyldem PO. Gdyby byli w PiS, też bym na nich zagłosował, ale tam - zdaje się - takich jak oni nikt nie potrzebuje.

Te wybory, wbrew przewidywaniom, okazały się ekscytujące. Na początku, podobnie jak wiele osób (włączając Polaków), uważałem, że partia Tuska wygra. Ale dystans między Platformą a partią Kaczyńskiego w ostatnich dniach przed głosowaniem zaczął się bardzo szybko zmniejszać. Wybory są obserwowane z zaciekawieniem, również w moim kraju, Holandii. Holandia i Polska są w pewien sposób podobne do siebie. Również wielu Polaków pracuje w Holandii.

Polska jest opisywana w mediach holenderskich jako kraj sukcesu politycznego i ekonomicznego. Jako kraj, który aspiruje, aby być jednym z "ważnych" członków Unii Europejskiej i który jest nieustannie zapewniany, że to jest właśnie to miejsce, w którym powinien być.

Rezultat wyborów jest oczywiście uważany za bardzo istotny dla Polski na następne lata. W jakim kierunku pójdzie Polska? Niektórzy uważają: jeśli Tusk wygra, nic się nie zmieni. Inni mówią: jeśli Kaczyński wygra, może wrócimy do starych czasów.

Dla mnie, jednym z bardziej interesujących aspektów tych wyborów jest pojawienie się Ruchu Palikota. Najwyraźniej częścią jego sukcesu są głosy młodych, którzy są niezadowoleni z obecnej polityki Platformy Obywatelskiej. I jest także duży (młody) elektorat, który zdaje się zupełnie niezaangażowany politycznie.

Wydaje mi się to wyjątkowo interesujące - że w czasach, kiedy mamy duży postęp ekonomiczny, zaangażowanie polityczne jest tak małe. Oczekiwana jest niska frekwencja. A w Holandii najczęściej wynosi ona 60-65 proc.

Ponadto, zachodnie kraje, takie jak Holandia, będą obserwowały z zainteresowaniem to, co zdarzy się podczas formowania koalicji. Ten proces może być trudny. O tym, czy Polska będzie postrzegana jako stabilne państwo, zadecyduje długość procesu tworzenia koalicji i jej kruchość.

Obecne polskie wybory przypominają pod pewnymi względami te poprzednie. Szczególnie w ostatnich dniach, kiedy retoryka stała się bardzo nieprzyjemna - premier Tusk powiedział, że jeśli wygra PiS, to Polska stanie się drugą Grecją, a Kaczyński Polskę pod obecnymi rządami nazwał kondominium Rosji i Niemiec.

Podsumowując, uważam te wybory za trochę mniej napięte niż poprzednie, ale stawka na pewno nie jest mniejsza. Gdy w niedzielę rozpocznie się głosowanie, będę się uważnie przyglądał wiadomościom i obserwował, w jakim kierunku zmierza Polska.