Nazwa kamienicy przy ulicy Szerokiej pojawia się już w XVI wieku. Około 1566 roku w księgach miejskich widnieje nieruchomość należąca do cystersów oliwskich. Już wtedy nosiła nazwę Der Lachs - Pod Łososiem. Z ksiąg miejskich dowiadujemy się, że była ona od 1659 wydzierżawiana.
W roku 1598 do Gdańska przybył Ambroży Vermoolen - holenderski menonita, który po otrzymaniu obywatelstwa założył w tym mieście wytwórnię alkoholi. Jej dokładna lokalizacja nie jest znana. Najsławniejszym produktem wytwarzanym w jego fabryczce stał się Goldwasser.
Fot. Archiwum restauracji Pod Łososiem
Sam Ambroży Vermöllen opuścił rodzinne strony w związku z prześladowaniami protestantów przez okupujących Niderlandy Hiszpanów. Według rodzinnej legendy, jedynym jego majątkiem były receptury nalewek, z których największą sławą cieszył się güldenwasser. Tak bowiem pierwotnie nazywał się trunek zawierający płatki 22-karatowego złota.
W XVIII wieku historia goldwassera związała się z jednym miejscem. To kamienica "Pod łososiem" przy ulicy Szerokiej 51/52, gdzie od roku 1704 produkowana była gdańska wódka i działała probiernia-restauracja. Pozostawiono nazwę Lachs - Łosoś. Ryba ta - jako symbol szczęścia i dobrobytu - od tej pory sygnowała wszystkie wyroby probierni. Wnuk założyciela destylarni przekazał majątek swemu szwagrowi Wed-Lingowi, który wszedł w spółkę z kupcem Sartoriusem. Dzięki tej spółce można było wynająć od oliwskich cystersów kamienicę na Szerokiej. To z nią goldwasser był związany przez ponad 300 lat.
Fot. Archiwum restauracji Pod Łososiem
Receptura przyrządzania korzennej wódki z wirującymi płatkami 22-karatowego złota okryta była przez wieki tajemnicą i przekazywana z pokolenia na pokolenie. Trunek jako gdański artykuł markowy, gościł na dworach europejskich, m.in. był jednym z ulubionych alkoholi carycy Katarzyny II.
Kroniki historyczne wspominają w następnych wiekach nazwiska kolejnych generacji spadkobierców tajnej receptury: Bestvater, Henrichsdorf, Marwitz oraz Wundichow. Obecnie prawnym dziedzicem i właścicielem oryginalnej receptury jest graf von Hardenberg, właściciel fabryki likierów Hardenberg-Wilthen AG w Niemczech.
Fot. Archiwum restauracji Pod Łososiem
Gdańska probiernia i restauracja Pod Łososiem słynęła również przez wieki jako miejsce pełne niezwykłych kolekcji precjozów, obrazów i mebli. Niestety pożoga II Wojny Światowej nie ominęła ulicy Szerokiej. Kamienica została zniszczona, lecz cenne dzieła sztuki przetrwały. Budynek odbudowano w latach 1950-53. Od 1976 wróciła tu restauracja i oczywiście możliwość skosztowania gdańskiej wódki.
- Restaurację Pod Łososiem po wonie zakładał mój dziadek, potem prowadził ją mój ojciec, teraz również i ja - opowiada Damian Robakowski, menadżer restauracji i syn obecnego właściciela - Mieczysława.
Fot. Archiwum restauracji Pod Łososiem
Odrestaurowano XVIII-wieczny, rokokowy hall i urządzono restaurację w stylu dawnego Lachsa. Restauracja owiana kilkusetletnią legendą jest odwiedzana nie tylko przez gdańszczan. Gośćmi byli m.in. Margaret Thatcher, Vaclav Havel, George Bush, Krzysztof Penderecki, Günter Grass, Małgorzata II, królowa z Danii i Harald V, władca Norwegii.
Właściciele najbardziej są jednak dumni z przygotowania posiłku dla Jana Pawła II podczas jego wizyty w Polsce.
Sam goldwasser wielokrotnie trafiał na łamy literatury jako symbol miasta.
- Sędzia otworzył pudełeczko zamczyste, W którym rzędami flaszek białe steczą głowy; Wybiera z nich największy kufel kryształowy (Dostał go Sędzia w darze od księdza Robaka) Wódka to gdańska, napój miły dla Polaka; - Niech żyje! krzyknął sędzia w górę wznosząc flaszę. Miasto Gdańsk, niegdyś nasze, będzie znowu nasze! I lał srebrzysty likwor w kolej, aż na końcu zaczęło złoto kapać i błyszczeć na słońcu. - Tak Adam Mickiewicz opisywał gdański trunek w Panu Tadeuszu.
Fot. Archiwum restauracji Pod Łososiem
Sekretarz francuskiego posła Charles Ogier zapisał, że podczas wizyty u Jana Uphagena, był częstowany wódką "cztery albo pięć razy w ciągu pół godziny, jakbyśmy byli chorzy" (należy pamiętać, że wódki ziołowe były uważane za lecznicze).
Napisał też o gdańskiej wódce Władysław Reymont w Chłopach, gdzie goldwasser był tak poważany, że opijano nim zaręczyny Boryny z Jagną.
W lokalu Pod Łososiem powstał też najprawdopodobniej wiersz Juliana Tuwima. W czasie pobytu w Gdańsku napisał on bowiem wiersz Przygoda. Zaczyna się on od słów - "Złotą, wieczorną wódką..."
W literaturze gdańska wódka była też bakszyszem. W Sztuce Heiricha von Kleista "Rozbity dzban" czytamy, że wiejski sędzia próbuje upić goldwasserem wizytatora z centrali. Z kolei w dramacie "Minna von Barnhelm, czyli żołnierska dola" Gotthold bon Barnhelm umieścił opis gospodarza, który znakomitą gdańską wódką usiłuje udobruchać obrażonego gościa. Najciekawszy jest opis Theodora Hoffmana, który w baśni "Zacheuszek, Cynobrem zwany" umieścił postać okrutnego księcia, który pije na śniadanie goldwassera zagryzając... skowronkami z Lipska.
Z butelką gdańskiej wódki nie rozstawał się Wojciech Kossak. Słynny malarz brał zapas trunku nawet na podróż za ocean.
Goldwasser ma również swoją legendę. W XVI wieku mieszczanie byli tak bogaci, że "na szczęście" do fontanny rzucali całe złote monety. Neptun tak się zdenerwował zaśmiecaniem mu basenu, ze rozłupał trójzębem guldeny na złote płatki. Król mórz zamienił też wodę w wódkę i w ten sposób gdańszczanie zyskali swój ulubiony trunek.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze