"Sołdek" to pierwszy powojenny statek pełnomorski, zbudowany w Polsce. Został zaprojektowany przez zespół konstruktorów pod kierunkiem mgr. inż. Henryka Giełdzika. Stępkę pod prototypowy rudowęglowiec położono 3 kwietnia 1948 roku na pochylni A2 Stoczni Gdańskiej. Pierwszy nit w elementy konstrukcyjne wbił ówczesny minister żeglugi Adam Rapacki.
Samo pomysł na rudowęglowce był jednak znacznie starszy.
- Już w maju roku 1945 zapadły decyzje o odbudowie polskiej marynarki handlowej. Powstała wtedy Morska Grupa Operacyjna - opowiada dr Witold Kuszewski z Towarzystwa Przyjaciół Statku-Muzeum "Sołdek". - W czerwcu natomiast Polacy przejęli stocznię w Gdańsku. Data ta jest symboliczna, ponieważ nadal Rosjanie grabili wszelkie wartościowe sprzęty pozostawione w stoczni.
mat. Narodowego Muzeum Morskiego
15 września 1947 rozpoczęto prace traserskie. Polegały one na kreśleniu linii na prefabrykatach wyrobów, wzdłuż których ma być prowadzona ich obróbka, cięcie oraz wierceniu otworów na nity.
3 kwietnia 1948 roku uroczyście położono stępkę. Statek zwodowano już szóstego listopada tego samego roku. W ciągu tygodnia pracy montowano przeciętnie 45 ton elementów ze stali okrętowej. Do budowy rudowęglowca zużyto około 300 tys. nitów, ich ciężar wyniósł ok. 6 proc. ciężaru całego kadłuba.
Zgodnie z wcześniejszymi decyzjami jednostka miała nosić nazwisko przodującego stoczniowca. Był nim traser Stanisław Sołdek. Matką chrzestną została jego żona, Helena.
Statek jest unikatową na skalę Polski i świata jednostką napędzaną maszyną parowo-tłokową. Napędem był czterocylindrowy silnik typu Lentza. W założeniu Sołdek miał być przystosowany do przewozu węgla z Polski i jego wymianie na rudę żelaza w Skandynawii.
mat. Narodowego Muzeum Morskiego
21 października 1949 roku "Sołdek" pod dowództwem kpt. żeglugi wielkiej Zbigniewa Rybiańskiego udał się w swój pierwszy rejs do Szczecina, gdzie 25 października miało miejsce uroczyste podniesienie bandery. Do 2 stycznia 1981 roku "Sołdek" odbył 1479 podróży morskich. W ciągu 31 lat eksploatacji statek przewiózł 3,6 mln ton ładunku i zawinął do ponad 60 portów. Ciekawym zbiorem dającym światło na życie codzienne na statku są dzienniki pokładowe.
- Niestety dzienniki okrętowe z początków eksploatacji są częściowo niekompletne - mówi Maciej Maksymiuk z Narodowego Muzeum Morskiego. - Za to w późniejszych latach możemy dowiedzieć się sporo ciekawostek o życiu na Sołdku.
Maksymiuk przytaczał m.in. wpisy dotyczące pożarów sadzy, czy... kradzieży łyżek i widelców w mesie dla załogi.
Wśród dawnych członków załogi "Sołdka" znajdował się m.in. król strzelców piłkarskiej ekstraklasy. Był to zawodnik Pogoni Szczecin Marian Kielec, który w sezonie 1962/1963 z 18 bramkami zdobył koronę najlepszego snajpera.
mat. Narodowego Muzeum Morskiego
W 1981 roku statek przejęło Centralne Muzeum Morskie. W 1985 roku przeszedł on remont i adaptację na cele muzealne. Stał się jednym z oddziałów Centralnego Muzeum Morskiego, które od 2013 roku nosi miano Narodowego. Od tego czasu odwiedziło go 685 tyś. turystów. W 2013 r. "Sołdka" odwiedziło 26 401 zwiedzających, o 2 tys. więcej niż w 2012 r.
Obecnie władze muzeum starają się o fundusze na kompleksową rewitalizację "Sołdka". Zaklada ona konserwacje zabytkowych elementów, ale także adaptacje dla celów nowoczesnych wystaw multimedialnych i interaktywnych.
Mało kto wie, że na statku odbywały się też przedstawienia teatralna m.in. adaptacja powieści Borchardta "Znaczy kapitan". Odbyło się aż 125 pokazów spektaklu dla ponad sześciu tysięcy widzów.
Na statku miało miejsce też wiele nietypowych imprez. Podczas Nocy Muzeów "Sołdek" gościł postaci z Gwiezdnych Wojen Georga Lucasa.
Fot. Rafał Malko / Agencja Gazeta
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze