Wolne Miasto Gdańsk było "niesamodzielnym podmiotem prawno-międzynarodowym". Powstało w wyniku konferencji pokojowej po I wojnie światowej, odbywającej się w Wersalu. Konferencja ta rozpoczęła się 18.I.1919, jej celem było ustanowienie nowych granic europejskich państw, oraz m.in. sprawa przynależności Gdańska.
Stanowisko Polski domagało się przyłączenia Gdańska do Polski jako ?okna na świat?. Francuzi popierali polskie starania, jednakże Wielka Brytania i Stany Zjednoczone były przeciwne wpływom francuskim. Premier Wielkiej Brytanii Lloyd George, poprzez skuteczne zabiegi dyplomatyczne, doprowadził do utworzenia Wolnego Miasta. Było to zgodne z zasadą brytyjskiej polityki zagranicznej umiędzynarodawiania ważnych portów i zdobywania koncesji handlowych.
W przyjętym w wyniku konferencji pokojowej Traktacie Wersalskim z 28.VI.1919 punkty od 100 do 108 dotyczyły Gdańska. Podano w nim zarysy granic WM Gdańska oraz jego zależność od Polski i Ligi Narodów. W artykule nr 100 zawierają się opis granic Wolnego Miasta Gdańska oraz stwierdzenie, że ?Niemcy zrzekają się na rzecz głównych mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych wszelkich praw i tytułów do tego terytorium?.
Wolne Miasto miało 1888 km kw., zamieszkiwane początkowo przez 356 tys. mieszkańców.
Na zdjęciach budynek gdańskiego Senatu, pełniącego rolę rządu. Senat jako rząd pełnił też rolę zbiorowej głowy państwa. Budynek Senatu z Nowych Ogrodów został rozebrany po 1945 roku. Spalony przetrwał wojnę, ale postanowiono go rozebrać jako element niemieckiego nacjonalizmu w Gdańsku.
P. Kaminski
Już po powstaniu WMG brytyjski dyplomata lord McNair miał rzec o nim: ?It is an anomaly!? WMG nie było tworem suwerennym. Politykę zagraniczną oraz opiekę sprawowała nad nim Polska. Arbitrem w sytuacjach spornych i gwarantem wewnętrznej niezależności był Wysoki Komisarz Ligi Narodów.
Konstytucja była opracowana przez Zgromadzenie Konstytucyjne, we współpracy z Wysokim Komisarzem. Została ona przyjęta 13.VI.1922 roku. Zgromadzenie konstytucyjne liczące 120 posłów, zamieniło się w grudniu 1922 roku w Volkstag, czyli sejm - izbę ustawodawczą. Od roku 1930 liczbę posłów zmniejszono do 72. Volkstag powoływał Senat, czyli gdański odpowiednik rządu, na czele którego stał prezydent Senatu. Z początku czas określony wynosił 12 lat, później został zmniejszony do 4 lat. Istniał pluralizm polityczny, w roku 1927 istniało 15 partii.
Na zdjęciach budynek Volsktagu z ulicy Nowe Ogrody. Został rozebrany po 1945 roku. Fragmenty przetrwały w Szpitalu Wojewódzkim, zaś na miejscu samego budynku znajduje się gdański urząd miejski.
P. Kaminski
W 1930 roku do Gdańska przybył Albert Forster. Miał on objąć lokalną strukturę NSDAP i doprowadzić do włączenia WMG w granice Niemiec. Z każdym kolejnym rokiem coraz większe wpływy osiągali naziści. Działali zarówno poprzez propagandę, jak i terror. W każdych kolejnych wyborach NSDAP osiągała coraz większe wpływy. Samo gdańskie państewko było przez nazistów nazywane "bękartem wersalskim".
1 września 1939 roku gauleiter Forster włączył do Rzeszy Wolne Miasto Gdańsk. Zlikwidowano Volkstag i Senat.
Odtąd był to fragment okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Ten bezprawny fakt, oraz kwestia braku likwidacji WMG na konferencjach w Jałcie, Teheranie i Poczdamie powodują, że cały czas niektórzy uważają, że prawnie to minipaństewko istnieje nadal. Na forum http://wolneforumgdansk.pl/ istnieje cała dyskusja, gdzie miłośnicy gdańskiej historii analizują status prawny miasta.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze