Zarówno początki, jak i dzieje kościoła związane są z żeglarzami. W 1415 r. świątynia powstała jako kaplica przy szpitalu św. Jakuba Apostoła. Szpital ten należał do gildii szyprów i leczyli się w nim właśnie ludzie morza, a samotni żeglarze spędzali tu kres swojego życia.
Kaplica została poświęcona 18 marca 1415 r., ale niewiele wiemy o jej wyglądzie. Z pewnością jednak była o wiele mniejsza od obecnej świątyni. Administracyjnie kaplica podlegała kościołowi św. Katarzyny na Starym Mieście.
Na rycinie - świątynia wg. Petera Willera w 1687 r.
Niedługo potem wielki mistrz zakonu krzyżackiego Paul von Russdorf wydał pozwolenie na budowę kościoła w większej formie. Nową świątynie św. Jakuba poświęcono 1 sierpnia 1433 r., ale już 4 września kościół został spalony. Winnymi były wojska husytów czeskich, które na zlecenie króla Władysława Jagiełły najechały Pomorze.
Kościół został jednak szybko odbudowany i poświęcony w roku 1437. Budynek w tym czasie składał się zapewne z jednonawowego korpusu i sygnaturki z dzwonem. Był również połączony ze szpitalem.
Na rycinie - Stare Miasto wg. M. Deischa w 1765 r.
W czasach reformacji religijnej zażądano, by w kościele były wygłaszane kazania zarówno po niemiecku, jak i po polsku. W XVI w. udzielano również komunii pod obiema postaciami - wina i chleba. Była to pierwsza świątynia w Gdańsku, gdzie odważono się podawać eucharystię w ten sposób. Kościół był w tych latach wyjątkowo popularny nie tylko wśród żeglarzy, ale także postępowych luteran.
Niestety, sam budynek nie miał szczęścia. W lipcu 1636 r. w kościół trafił piorun. Świątynia spłonęła, podobnie jak szpital. Pożar przyniósł jednak pewne korzyści. Dobudowano wieżę, zwieńczoną hełmem oraz wybudowano dom dla kaznodziei. W następnych latach wyposażano kościół i jego wnętrze m.in. w organy. W roku 1782 kościół przeszedł generalny remont.
Wraz z wejściem armii napoleońskiej w roku 1807 został zajęty na cele penitencjarne. W kościele przetrzymywano jeńców pruskich. Rok później przywrócono kult, ale taki stan rzeczy trwał niedługo. Niedaleko kościoła w roku 1815 wybuchła Baszta Prochowa niszcząc dach i hełm świątyni oraz szpital.
Na zdjęciu - kościół ok. 1900 r.
W roku 1817 w odbudowanej świątyni zaczęła działać biblioteka miejska, zaś wieża pozbawiona dachu mieściła Szkołę Nawigacyjną. Od 1860 r., po remoncie budynku, całość zajęła biblioteka. W 1881 r. na wieży osadzono hełm z rozebranej właśnie pobliskiej bramy św. Jakuba.
Podczas I wojny światowej dawna świątynia stała się szpitalem wojennym, zaś w okresie Wolnego Miasta Gdańska mieściły się w niej wystawy maszyn i biblioteka wiedzy o technice.
Na zdjęciu - kościół przed II wojną światową.
W trakcie wojny kościół uległ stosunkowo niewielkim uszkodzeniom. Wybite zostały szyby, a dachy i szczyty uszkodzone. Już w 1946 r. przekazano świątynię na potrzeby o. kapucynów. Co ciekawe, nawiązując do przedwojennej tradycji, to właśnie jeden z tutejszych kapucynów poświęcił blachy na statek Sołdek.
Na zdjęciu - kościół na przełomie lat 70. i 80.
Po wojnie w kościele przeprowadzono kilka remontów, w tym modrzewiowego stropu z XVII w.
Obecnie o. kapucyni, we współpracy z Muzeum Archeologicznym, przygotowali wystawę na 600-lecie świątyni. Opowiada ona m.in. o słynnym szlaku pielgrzymkowym św. Jakuba.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze