Polak zawsze lubił podróżować. Od połowy XIX w. robił to jako świadomy i nowoczesny turysta, wypoczywający tak w kraju, jak i za granicą, w sposób zbliżony do tego, w jakim zwykliśmy to robić obecnie. Od połowy XIX w., a szczególnie od lat 70., w Zakopanem i Sopocie z roku na rok rosła liczba turystów narodowości polskiej. Tak w galicyjskim Zakopanem, jak w pruskich Zoppotach na głównej ulicy spotkać można było całą śmietankę towarzyską z Warszawy czy Krakowa. Po sopockiej Seestrasse spacerowali choćby Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz czy rodzina Kossaków. Jak podróżowało się wtedy nad morze? Głównie koleją. A oglądając stare zdjęcia trudno nie oprzeć się wrażeniu, że kolej dbała wówczas o turystów co najmniej tak samo jak dziś.
Na zdjęciu: Pierwsi turyści podróżujący do Gdańska koleją wysiadali od 1852 r. na dworcu Brama Nizinna. Dworzec zakończył przyjmowanie podróżnych 1 października 1896 r. Od tego momentu wszystkie przybywające do Gdańska pociągi trafiały na oddany ostatecznie do użytku w 1900 r. dworzec Gdańsk Główny.
W 1910 r. do Sopotu przybyło już ponad 18 tys. letników. Tygodniowo z tutejszej stacji kolejowej odjeżdżało ponad 100 pociągów. Ruch turystyczny w góry i nad morze ? teraz już w części także polskie, wzmógł się wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Powstawały nowe uzdrowiska, budowano infrastrukturę, odradzały się organizacje turystyczne.
Na zdjęciu: Polskie pociągi turystyczne obsługiwane były przez większość okresu międzywojennego przez lokomotywy pochodzące jeszcze z zasobów zaborowych. Od połowy lat 20. zastępowane były one jednak przez nowoczesne maszyny produkowane w polskich zakładach w Chrzanowie.
W 1920 r. swoją działalność rozpoczęło biuro turystyczne Orbis, które już 10 lat później obsługiwało rocznie 5 mln turystów. Nadal wyjeżdżano do Wolnego Miasta Gdańska, w tym przede wszystkim do Zoppotów, ale coraz częściej odpoczywano też w polskim Hallerowie, Jastrzębiej Górze czy Gdyni.
W pociągach standardem były nie tylko wagony sypialne i barowe, albo restauracyjne, ale także np. wagony kąpielowe.
Na zdjęciu: Natrysk w przedwojennym wagonie kąpielowym.
W połowie lat 20. nad polskim morzem zaczęto prowadzić kolonie. Zaczęto też organizować zloty i rajdy. W szybkim tempie tworzono infrastrukturę hotelową. W 1934 r. w Gdyni powstał Dom Turysty z tysiącem miejsc noclegowych. Nad morze podróżowano Wisłą, autobusami, samochodami i samolotami. Najwygodniej było jednak, podobnie jak w schyłkowym okresie zaborów, zrobić to koleją, która umożliwiała dojazd niemal w każdy rejon Polski.
PKP oferowała podróżnym specjalne pociągi turystyczne. Np. pociąg narciarski czy kajakowy.
Na zdjęciu: Salonik w przedwojennym wagonie kąpielowym.
Podróż koleją nie odbiegała od standardów znanych nam z lat 90. XX w. Bardzo często takie wyjazdy dofinansowywane były przez państwo, dlatego były dostępne dla większej części społeczeństwa. W 1926 r. PKP wprowadziło nawet 66 proc. zniżki dla turystów. Specjalne, bardzo korzystne cenowo pociągi turystyczne tworzono także dla grup powyżej 300 osób.
Na zdjęciu: II RP - przedział z miejscami do leżenia.
W drodze nad morze wydarzyły się przed wojną dwie poważne katastrofy kolejowe.
Najtragiczniejsza miała miejsce z 30 kwietnia na 1 maja 1925 r. w okolicach Starogardu Gdańskiego. Doszło do niej najprawdopodobniej w wyniku zamachu terrorystycznego. Zginęło 29 podróżnych, a wielu zostało rannych.
Głośno było też o katastrofie polskiego pociągu, jaka wydarzyła się 18 maja 1939 r. 300 metrów od dworca kolejowego w Gdańsku ? pod Błędnikiem. Jadący z Warszawy do Gdyni pociąg ekspresowy, prowadzony przez polską lokomotywę OK 22, wykoleił się ok. godz. 7. 150-200 pasażerom, siedzącym w ośmiu wagonach, w zasadzie nic się nie stało. Ciężko ranni zostali maszynista i palacz. Obaj zmarli na drugi dzień w szpitalu. Przedwojenna prasa donosiła, że minimalne kontuzje pasażerów to wypadkowa podróżowania w bezpiecznych i nowoczesnych stalowych wagonach.
Nowoczesne wagony produkowano przed wojną w Polsce m.in. w Warszawie, Krakowie i Sanoku.
Tak wyglądał przedwojenny wagon restauracyjny.
Tu kończyła się kolejowa podróż nad polskie morze. Przedwojenny dworzec w Gdyni poświecono w 1926 r. Jego architektura była połączeniem stylu dworów polskich z elementami architektury regionalnej. Obiekt w 1938 r. został zmodernizowany i rozbudowany. Uległ spaleniu w 1945 r. Rok później prowizorycznie odbudowany, w latach 50. ustąpił miejsca dzisiejszemu założeniu autorstwa prof. Wacława Tomaszewskiego.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze