Tuż przed I wojną światową bremeński armator Norddeutscher Lloyd zamówił w gdańskiej stoczni Schichaua dwa wielkie transoceaniczne liniowce o długości 228 m i pojemności ok. 33 tys. ton BRT. Obie jednostki miały być niewiele mniejsze od brytyjskich transatlantyków typu ?Olympic?, do których należał także ?Titanic?. Gdański Schichau miał już sporo doświadczenia w budowie dużych jednostek pasażerskich. Pierwsze powstały w Gdańsku już pod koniec XIX w., ale budowa takich kolosów była prawdziwym wyzwaniem. Statek miał być napędzany dwoma czterocylindrowymi maszynami parowymi potrójnego rozprężania, zasilanymi w parę przez aż 12 kotłów i napędzającymi dwie śruby. Załogę statku miało stanowić ponad 700 osób, czuwających nad 1792 pasażerami.
Pierwszy transatlantyk wodowano 17 grudnia 1913 r., w obecności cesarskiego brata, księcia Henryka Pruskiego, nadając mu imię "Columbus" (na zdjęciu - pierwsza klasa w "Columbusie"). Wkrótce prace nad prawie gotową jednostką przerwano w związku z wybuchem wojny. Taki stan spraw trwał kilka lat, co sprawiło, że wielki kadłub, widoczny z linii kolejowej, stał się jednym z najczęściej powtarzanych plenerów zdjęciowych. Po zakończeniu I wojny światowej dokończono zwodowaną jednostkę, która finalnie trafiła w ręce Brytyjczyków. W 1920 r., na mocy umów po Traktacie Wersalskim, liniowiec przejęty został przez jednego z głównych konkurentów Norddeutscher Loyd ? sławnej White Star Line. W ten sposób na początku roku 1922 niedawny ?Columbus? opuścił Gdańsk, aby po przemianowaniu na "Homeric" 15 lutego 1922 r. odbyć swoją dziewiczą podróż na trasie Southampton - Cherbourg - Nowy Jork. Morska kariera ?Columbusa ? Homerica? zakończyła się już po 14 latach. Po dokonanej w 1934 r. fuzji dwóch atlantyckich gigantów - White Star Line i Cunard Line uznano, że statek jest przestarzały i w lutym 1936 r. sprzedano go na złom.
Cofnijmy się jeszcze w czasie do końca I wojny światowej, kiedy to na pochylni stoczni Schichaua powrócono do prac przy niedokończonym, drugim transatlantyku. Miał się nazywać ?Hindenburg?. Jego budowa rozpoczęła się w 1913 r. Trzy lata później w opuszczonym kadłubie wybuchł pożar. Jednostkę pozostawiono pierwotnemu armatorowi. Zmieniono jednak nazwę. Zamiast ?Hindenburg?, drugi liniowiec nazwano? ?Columbus?.
Jego wodowanie, które miało miejsce w czerwcu 1922 r., nie obyło się bez przygód. Kadłub zaklinował się na pochylni. Dwa miesiące zajęło, aby go stamtąd uwolnić. Półtora roku później drugi "Columbus" odpłynął do Bremerhaven. Szczęśliwy dla Niemców fakt, że statkiem nie zainteresowali się Brytyjczycy, w kontekście przejęcia przez Sprzymierzonych całego dużego taboru niemieckiego na mocy odszkodowań wojennych sprawił, że ?Columbus? awansował do roli największego niemieckiego statku pasażerskiego. Swoją służbę pełnił, systematycznie modernizowany, do wybuchu kolejnej wielkiej wojny. W sierpniu 1939 r. "Columbus" wypłynął z Nowego Jorku w rejs wycieczkowy na Antyle. 19 grudnia 1939 r. opuszczony uprzednio przez pasażerów, statek spotkał swoje przeznaczenie. Był nim brytyjski niszczyciel ?Hyperion?. Aby nie dopuścić do przejęcia transatlantyku, jego załoga otworzyła zawory denne i podpaliła jednostkę, po czym zeszła do szalup. Statek szybko zatonął, zaś rozbitkowie zostali podjęci z wody przez amerykański krążownik ciężki ?Tuscaloosa? i zabrani do Nowego Jorku. W ten sposób ostatni z gdańskich ?Columbusów? zakończył swój żywot w pobliżu przylądka Vera Cruz.
Kolejnym gigantem, który wraz z transatlantykami spędził I wojnę światową na pochylniach Schichaua, był krążownik liniowy MS Graf Spee, będący kajzerowską odpowiedzią na sławnego brytyjskiego Hooda. Długość jednostki wynosiła 223 m, a szerokość - ponad 30 m. Pełna wyporność okrętu wynosiła 35300 ton. Krążownik liniowy Graf Spee miał nowoczesny, dobrze opancerzony kadłub, skonstruowany tak, aby nawet w przypadku poważnych uszkodzeń i zalań poszczególnych przedziałów, nadal utrzymywać się na powierzchni morza. Napęd stalowego giganta stanowiły aż cztery zespoły turbin parowych i śruby o średnicy ponad czterech metrów. 32 kotły parowe generowały 90000 koni mechanicznych. W wieżach na pokładzie znaleźć się miało osiem nowoczesnych armat o kalibrze 350 mm. Każdy pocisk ważył 600 kg.
Opancerzenie kadłuba Grafa Spee dochodziło do 300 milimetrów. Potężne krążowniki liniowe typu "Mackensen" miały przywrócić Niemcom panowanie na morzu. Ich budowę rozpoczęto w kilku stoczniach w 1915 r. Graf Spee powstawał w gdańskiej stoczni Schichaua. Kadłub zwodowano 15 września 1917 r. Budowę przerwano ok. 12 miesięcy przed oddaniem do służby. Prawie gotowego kolosa skreślono z listy floty 17 listopada 1919 r., a 28 października 1921 r. nieukończoną jednostkę sprzedano, przeholowano do Niemiec i tam rozebrano na złom. Zanim to się stało, stoczniowcy w poważnym stopniu rozszabrowali niedoszłą dumę kajzerowskiej floty. Niektóre przedmioty zabrane z pokładu jednostki znalazły potem zaskakujące zastosowanie. Np. dzwon okrętowy trafił na wieżę katolickiego - w dużej części polskiego - kościoła w Gdańsku Brzeźnie, gdzie znajduje się do dziś.
Znacznie większe emocje niż współczesne lądowanie Rusłana wywołało w 1932 r. wodowanie na Wiśle w okolicach Górek Wschodnich wielkiego transatlantyckiego Dorniera Do X. Był to wówczas największy i najcięższy samolot świata. Zabierał na pokład rekordową liczbę 160 pasażerów. Nad skrzydłem zamontowano zespół dwunastu, 12-cylindrowych silników amerykańskiej wytwórni Curtiss. Każdy o mocy 649 KM. Co ciekawe, mimo że budowę sfinansowało niemieckie ministerstwo transportu, jego budowa odbywała się w Szwajcarii. Było to podyktowane ograniczeniami, narzuconymi Niemcom przez Traktat Wersalski. Pierwszy lot wielkiego Dorniera odbył się 12 lipca 1929 r. z załogą złożoną z 14 osób.
1 października 1929 r. wykonany został lot ze 169 osobami na pokładzie, w tym ze 150 pasażerami. Na początku 1930 r. Dornier odbył dwuletnią podróż promocyjną poprzez Holandię, Wielką Brytanię, Francję, Hiszpanię i Portugalię, Zielony Przylądek, Brazylię do USA. Powrót do Niemiec nastąpił 24 maja 1932 r. Zaraz potem Do X przeleciał na Wyspę Sobieszewską. Łódź latająca została wówczas udostępniona do zwiedzania, a 12 lipca 1932 r. odbyła lot okrężny nad Sopotem.
Stworzenie w sąsiedztwie Wyspy Sobieszewskiej lądowiska dla wodnosamolotów możliwe było w związku z powstaniem w 1840 r. ujścia Wisły Śmiałej oraz wykonaniu w latach 1891?1895 przekopu Wisły. W ten sposób w okolicach powstałej w ten sposób Wyspy Sobieszewskiej, powstał spokojny i długi akwen wodny. Idealny do startu dużych maszyn na pływakach. Starania senatu Wolnego Miasta Gdańska zaowocowały budową portu lotniczego, z którego można było polecieć m.in. do Królewca, Hamburga czy Skandynawii. Port powstał w osadzie Górki Wschodnie. Pierwszy lot wykonano tutaj w czerwcu 1925 r. Lądowisko działało z krótkimi przerwami do wybuchu wojny.
Podobne emocje jak przy wizycie wielkiego Dorniera towarzyszyły przelotom nad Gdańskiem, Sopotem, a także Gdynią, wielkich, niemieckich sterowców ? Graf Zeppelin? i ?Hindenburg?. ?Graf Zeppelin? przeleciał nad Gdańskiem w sierpniu 1929 r. Sterowiec płynął, a raczej przesunął się majestatycznie po niebie, zrobił pętlę wokół wieży kościoła NP. Marii, a następnie skierował się na wschód.
Przelot ?Zeppelina? nad Gdańskiem w 1929 r. był częścią podróży okołoziemskiej. Na trasie ?Zeppelina? znalazły się Berlin, Gdańsk, Królewiec, cała Rosja Radziecka i Tokio, a potem Los Angeles i Lakehurst.
Sterowce pojawiały się nad Wolnym Miastem, zahaczając nawet o Gdynię, nieczęsto, ale regularnie. Warto jeszcze odnotować, że 21 marca 1936 r. nad Gdańskiem pojawiły się tu w parze: "Graf Zeppelin" i "Hindenburg".
Nieco ponad rok po tym fakcie, 6 maja 1937 r. ?Hindenburg? spłonął podczas lądowania w USA.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze